Medycyna Tybetańska

Medycyna tybetańska

Medycyna tybetańska rozwinęła się pod wpływem zarówno myśli indyjskiej, chińskiej, jak i rodzimych tradycji (m.in. starożytnego systemu shan shung bon). A zatem w medycynie tybetańskiej zauważamy elementy podobne do Ajurwedy, elementy zbliżone do medycyny chińskiej, jak i swoiste i niepowtarzalne elementy, typowe dla kultury Tybetu. Ponadto istotny wpływ na jej powstanie miały także medycyna grecka i perska (unani).

Medycyna tybetańska jest systemem, który bardzo mocno koncentruje się na wpływie psychiki człowieka na jego zdrowie. Treść życia psychicznego pacjenta, np. analiza treści jego snów, jakość jego emocji i stan umysłu, są czynnikami bardzo istotnymi w diagnostyce, oprócz np. takich elementów jak badanie pulsu, ocena próbki moczu, czy ogólnego wyglądu pacjenta. Ważną wartością i cechą medycyny tybetańskiej jest zasada współczucia wobec chorych i cierpiących.

Medycyna tybetańska - historia

Początków medycyny tybetańskiej możemy szukać w jeszcze przedbuddyjskiej tradycji Bon, u ważnego nauczyciela i lidera Bon, Tonpy Shenraba, żyjącego prawdopodobnie około 500 lat p.n.e. Tonpa Shenrab podał wiele zaleceń dotyczących m.in. sposobu życia i metod leczenia chorób. Za panowania pierwszego króla Tybetu, Nya-kri Tsanpo, znanym lekarzem na jego dworze był Dungi Thorcog, praktykujący pierwotną medycynę tybetańską, opartą na przekazach Bon. 

W wiekach VII-IX Tybet rozrósł się do rozmiarów wielkiego imperium tybetańskiego. Panujący wówczas władcy to: Songtsen Gampo, Trisong Detsen oraz Rolpa Chon. W tym to okresie medycyna tybetańska także przeżywała ogromy rozkwit, ponieważ ówcześni władcy popierali rozwój wiedzy medycznej i gromadzenie tej wiedzy ze wszystkich zakątków imperium.

Doszło wówczas (latach 755-797) do dużego konwentu medycznego, podczas którego przetłumaczono na język tybetański renomowane prace medyczne z Grecji, Persji, Nepalu, Kaszmiru, oraz Afganistanu i Turkiestanu Wschodniego.

W okresie imperium działał autor pierwszego tybetańskiego dzieła dotyczącego metod diagnostyki i terapii, słynny lekarz Yuthog Yontan Gonpo Młodszy, zwany Wspaniałym Obrońcą.

Stopniowo powstał kanon medycyny tybetańskiej, którym jest Gyud-Zhi (tytuł ten oznacza „Cztery korzenie”).

Fragmentem tej księgi jest także staro-indyjski tekst napisany w sanskrycie, przetłumaczony na tybetański przez słynnego tłumacza Wairoczanę wspólnie z lekarzem Zlaba Nondha. Pierwszą zorganizowaną uczelnią medyczną w Tybecie była, założona w VIII w. w Lhasie, Kong-po Menlung. Tybetańskie szkoły medyczne miały strukturę klasztorów. Oprócz uczelni Kong-po Menlung, innymi szczególnie znanymi uczelniami medycyny tybetańskiej były: istniejąca od XVII wieku Chang-pori, oraz powstała 1915 roku Ment-si Khang. 

Medycyna tybetańska była także szeroko praktykowana w Mongoli, gdzie zawędrowała w okresie istnienia dużego imperium tybetańskiego w przeszłości. Po podbiciu Tybetu przez chińskich komunistów w roku 1950, duża część nauczycieli i znawców medycyny tybetańskiej wyemigrowała do Indii. Obecnie, od roku 1959, głównym ośrodkiem podtrzymującym tradycyjną medycynę tybetańską jest Tybetański Instytut Medyczny w Dharamsali (północne Indie). 

Medycyna Integralna - Czym Jest Medycyna Tybetańska?

Cechy medycyny tybetańskiej

Jeden z symboli medycyny i filozofii tybetańskie przedstawia dziesięć podstawowych elementów egzystencji. Wyraża to obrazowo bardzo szerokie i holistyczne podejście do człowieka w medycynie tybetańskiej. Owe dziesięć elementów egzystencji to: element struktury i temperatury, elementy stanu stałego, ciekłego i gazowego, element roślinny, element płci, element zwierzęcy, element człowieczeństwa, element umysłu, siła woli, współczucie, świadomość.

Medycyna tybetańska w swej diagnozie i terapii posiada wiele wspólnych elementów z systemem indyjskim i chińskim, jednak wydaje się mieć szczególnie mocno rozwiniętą warstwę psychologiczną. Praktyczne podejście do psychiki jest podstawowym elementem tego systemu obok analizy stylu życia, sposobu odżywiania i innych. 

Vladimir Badmajew, będący sukcesorem linii medycyny tybetańskiej wywodzącej się z Mongolii (medycyna tybetańska stopniowo rozwijała się także w Mongolii, a następnie rozprzestrzeniła się na azjatycką część Rosji, gdzie bardzo aktywnie rozwinęła się w Buriacji, nad jeziorem Bajkał) opisuje w swoich tekstach wiele charakterystycznych cech medycyny tybetańskiej
Zwraca on uwagę, że w centrum zainteresowania medycyny tybetańskiej jest coś, co można by nazwać „duszą empiryczną”. Jest to nasz wewnętrzny wymiar, który w odróżnieniu od duszy niematerialnej, jest dostępny klinicznie. 

Medycyna Integralna - Czym Jest Medycyna Tybetańska?
Medycyna Integralna - Czym Jest Medycyna Tybetańska?

Zatem człowiek postrzegany jest w medycynie tybetańskiej jako jedność ciała fizycznego, “duszy empirycznej”, oraz ducha (inaczej: materia, energia, duch-przestrzeń). Badana jest równowaga pomiędzy tymi aspektami ludzkiej kondycji – badanie uwzględnia funkcje umysłu (będącego najważniejszym elementem duszy empirycznej). 

Rozpatruje się napływ informacji z zewnętrznego świata poprzez zmysły, jak i własne wytwory umysłu oraz funkcjonujące w nim emocje. Emocje negatywne to m.in. gniew i nienawiść, chciwość, zazdrość, duma. Szczególnie istotne znaczenie terapeutyczne ma współczucie i miłość, pojmowane w sensie ogólnoludzkim. 

Zwraca się uwagę, że funkcje ego, będące efektem procesu samorozwoju i samowartościowania nie powinny być nadmiernie eksponowane – kiedy zbyt dużo energii nakierowanej jest na autoprezentację, wtedy pozostaje jej mniej na samodoskonalenie (co paradoksalnie obniża efekt pozytywnej autoprezentacji). Pomocnym obszarem ukazującym procesy zachodzące w “duszy empirycznej” może być treść i charakter snów osoby. Ponadto najczęściej stosowanymi technikami diagnostycznymi jest badanie pulsu i moczu chorego.

Najistotniejszym elementem terapii jest zharmonizowana komunikacja pomiędzy duchowością człowieka, jego psychiką, oraz ciałem fizycznym. Rozwój współczucia, siły woli, cierpliwości i świadomości poprzez różne ćwiczenia duchowe są istotnym czynnikiem terapeutycznym. 

Wspomagająco stosuje się różnego rodzaju zioła i minerały, nakłucia akupunkturowe (akupunktura tybetańska) i podgrzewania różnych partii ciała (moksa), masaże, bańki, czy leczenie dietą.