Tradycyjna medycyna chińska jest szerokim i spójnym systemem terapeutycznym liczącym wiele tysięcy lat. Istnieje wiele zachowanych starożytnych tekstów związanych z medycyną chińską. Np. Huang Di Nei Ching (Kanon medycyny wewnętrznej Żółtego Cesarza) przez niektórych badaczy datowany jest na około 200 lat p.n.e., a przez innych przypisywana samemu cesarzowi Huang Di (tzw. Żółty Cesarz, 2697 p.n.e.).
Dzieło to opisuje teorię medycyny chińskiej (część pierwsza – Su Wen) oraz zasady akupunktury i moksy (część druga – Ling Shu).
Medycyna Chińska
Medycyna Chińska
Historia medycyny chińskiej
Oprócz cesarza Huang Di, poważanego jako jednego z prekursorów wiedzy o akupunkturze, w historii tradycyjnej medycyny chińskiej ceniony jest także cesarz Shen Nong (pol.: Boski Gospodarz, 2698-2598 p.n.e.), uważany za ważnego prekursora ziołolecznictwa. W czasach dynastii Han (25-220 n.e.) bardzo znanym lekarzem tradycyjnej medycyny chińskiej był Zhang Zhondzing autor Traktatu o chorobach gorączkowych i innych. Tekst ten omawia m.in. sposoby diagnozowania.
Z kolei Huangfu Mi napisał traktat Systematyzacja akupunktury i moksy (Zhendziu Dziaji Ching), klasyfikujący punkty akupunktury i meridiany, techniki nakłuwania i przeciwwskazania do akupunktury oraz będący przewodnikiem do leczenia akupunkturą oraz moksą. Żyjący na przełomie XVI/XVII wieku Jang Chizhou (dynastia Ming 1368–1644) napisał słynne Kompendium akupunktury i moksy. Jego traktat stał się kluczowym podręcznikiem akupunktury.
Zioła medycyny chińskiej
Równie wielowiekowe tradycje ma chińskie ziołolecznictwo.
Najstarsze znane klasyczne chińskie dzieło o ziołach to Kanon zagadnień medycznych Boskiego Gospodarza (Szen Nong Ben Ciao Ching). Książka omawia 365 gatunków ziół. Z kolei znany lekarz i zielarz Li Szizhen napisał Wielkie kompendium medyczne (ukończone w 1578 roku) omawiające działanie 1892 ziół.
W wieku XX medycyna chińska miała już sklasyfikowanych 5767 ziół.
Terapia żywieniowa w medycynie chińskiej
Terapia żywieniowa jest bardzo istotnym elementem medycyny chińskiej.
Odpowiednia dieta może zarówno wzmocnić całe ciało, czy poszczególne jego organy (np. w oparciu o wiedzę 5 przemian i teorię jing-jang), jak i też przywrócić stan równowagi w organizmie.
Terapia żywieniowa traktowana jest tu jako przedłużenie chińskiego ziołolecznictwa.
Za pionierów chińskiej terapii żywieniowej uważa się nadwornych kucharzy cesarskich, których zadaniem było dbanie o zdrową dietę i odpowiednie wzmacnianie cesarza. Szczególnie zasłynął tutaj, jako pionier i inicjator tej dziedziny, kucharz Ji Jin, żyjący w wieku XI.
Czym zajmuje się medycyna chińska?
Tradycyjna medycyna chińska traktuje chorobę jako zakłócenie stanu równowagi organizmu. Homeostaza organizmu ludzkiego to zdaniem medycyny chińskiej równowaga i harmonia pomiędzy poszczególnymi funkcjami ciała (np. równowaga pomiędzy aktywnością pięciu głównych organów pełnych: nerki, wątroba, serce, śledziona-trzustka, płuca), jak i równowaga pomiędzy organizmem człowieka, a jego otoczeniem.
Tradycyjna medycyna chińska opisuje i doradza, jak tę równowagę utrzymywać i zachowywać, a w przypadku jej utraty i zaburzenia (objawiających się chorobą organizmu), medycyna chińska doradza – jak ją przywrócić.
W celu przywrócenia stanu harmonii medycyna chińska korzysta z: akupunktury lub moksy (nagrzewanie punktów akupunkturowych za pomocą m.in. cygar z ziela Artemisia vulgaris), ziołolecznictwa, terapii żywieniowej, masażu i akupresury (zwłaszcza: tradycyjny masaż chiński Tui Na) oraz ćwiczeń fizycznych i duchowych (zwłaszcza: tradycyjne chińskie ćwiczenia zdrowotne Qi Gong).
Medycyna chińska koncentruje się zarówno na przywracaniu równowagi i harmonii (przywracaniu zdrowia) podczas stanu ich utraty (podczas choroby), jak i bardzo silny nacisk kładzie na profilaktykę i podtrzymywanie dobrostanu i harmonii ciała także wtedy, gdy jesteśmy zdrowi.
Ciekawostki o medycynie chińskiej
Ciekawostką jest zwyczaj, że wielu lekarzy medycyny chińskiej otrzymywało swoje honorarium od pacjentów wówczas, gdy byli zdrowi. Gdy pacjent się rozchorował, jego lekarz musiał jak najszybciej doprowadzić go do równowagi i zdrowia, aby znów móc otrzymywać swoje honorarium. Pokazuje to fakt, że profilaktyka i utrzymywanie harmonii i zdrowia organizmu jest centralnym punktem ciężkości medycyny chińskiej.
Inną ciekawostką był chiński zwyczaj, że często dany kucharz zajmujący się gotowaniem dla innych osób, nie mógł gotować wówczas, gdy miał zły dzień (gdy był w złej kondycji fizycznej, lub psychicznej). Fakt ten pokazuje zależność, jak bardzo w dawnej kulturze chińskiej zwracano uwagę na nastawienie podczas przyrządzania posiłku, a sam proces gotowania i żywienia traktowano jako proces wręcz leczniczy.